Жылқы бейнесі этникалық бірегейліктің символы ретінде (қазақ және тува театрларының мысалында)
DOI:
https://doi.org/10.26577/jpcp.2024.v88-i2-06Аннотация
Мақала Қазақстан мен Тува ұлттық театрындағы мәдени және этникалық бірегейлік мәселесіне арналған. Ұлттық театрда әлеуметтік-мәдени байланыстар мәселесі сахнадағы мәдени және ұлттық құндылықтары этникалық бірегейліктің, халықтың эстетикалық және адамгершілік мұраттарының көрінісі арқылы театр қойылымдарында сахналады. Қазіргі әлем театр-бұл сахна өнерінің суретшілері қайталайтын мәдени формалардың әлеуетті орны, мұнда қазір замандастың көзімен, біз бүгін қандай екенімізді, этномәдени қоғамда қандай процестер болып жатқанын көруді ұсынады. Ұлттық театрлар авторларының еңбектері индигендік мәдениеттің субъектілері ретінде халықтың этникалық сәйкестігін жаңғыртатын мәдени символдық бейнелердің төлтуынды көрінісі болып табылады. Осыған байланысты, қазіргі жағдайда Қазақстан мен Туваның ұлттық театрларында этникалық қалай көрінеді деген сұрақ туындайды.
Жұмыстың мақсаты- Қазақстан мен Тува театрларының ұлттық спектакльдеріндегі әлем бейнесін құрудағы "жылқының" символдық бейнесін салыстырмалы талдау болып табылады.
Зерттеудің жаңалығы -"жылқы" тұжырымдамасын қазақ және Тува мәдениетіндегі мәдени ж»не этникалық бірегейліктің символдық бейнесі ретінде театрландырылған қойылым контекстінде қарастыру мәдени талдаудың мәні болған жоқ. Мақаланың теориялық-әдіснамалық негізі ұлттық бірегейлік мәселелерін зерттеген шетелдік, қазақстандық (А.Ш.Мирзабеков, 2006), ресейлік (В. Н. Бадмаев, 2005,) және тувалық ғалымдардың ( Ч.К.Ламажаа, 2018) жұмыстары, сондай-ақ қазақ және тувалық театр ғалымдары, филологтар, мәдениеттанушылардың жұмыстары болып табылады.
Ақпараттық база болып келесі спектакльдер назарға алынды: қазақ спектаклі «Құлагер» (режиссер Фархад Молдагалиев, Казахстан) және тувалық спектакль «Эгил, эжим, эгил!» (режиссер Алексей Ооржак,Тыва).
Жылқы бейнесін жүргізілген мәдени талдау негізінде мақала авторлары Қазақстан мен Туваның театр өнеріндегі еркіндік пен тәуелсіздіктің символы ретінде "жылқы" тұжырымдамасын негіздеді, осы халықтардың этникалық бірегейлігі мен дәстүрлі мәдениетін бейнелейтін қазақ спектаклінде "жылқы" бейнесінің символдық бейнесін ашты, тувалықтардың ұлттық драматургиясындағы "жылқы" бейнесін мәдени элемент ретінде талдады осы халықтың дәстүрлі құндылықтарының сақталуы мен таратылуын қамтамасыз етеді.
Түйінді сөздер: жылқы бейнесі, дәстүрлі мәдениет, этникалық бірегейлік, спектакль, Тува, Қазақстан
