Отандық ғалымдардың еңбектеріндегі тәуелсіз Қазақстандағы мемлекет құру мәселесі: саясаттанулық талдау
DOI:
https://doi.org/10.26577/jpcp.2024.v88-i2-011Аннотация
Бұл жұмыста Қазақстандағы ұлт құрылысы тақырыбы бойынша қазақстандық зерттеулерге әдеби шолу жүргізілді. «Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің хабаршысы», «ҚазҰУ Хабаршысы», «Қазақстан-Спектр» журналдарында жарияланған мақалалар, кітаптар мен монографиялар, сондай-ақ Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің электрондық кітапхана порталы негізге алынды. Мақаланың мақсаты-қазақстандық ғалымдар қарастырмаған ұлт құрылысы мәселелерін анықтау. Мақаланың нәтижелері Қазақстандағы ұлт құрылысының аспектілерін одан әрі және терең зерттеуге негіз болады.
Бұл мақала ел тәуелсіздік алғаннан кейінгі кезеңдегі ұлттық құрылыс мәселелеріне арналған қазақстандық ғалымдардың зерттеулеріне шолу жасайды. Жұмыс мемлекет құрушы этносты (қазақтарды), сондай-ақ Қазақстанда тұратын басқа этностарды қоса алғанда, ұлттық бірегейлікті қалыптастыруға байланысты әртүрлі аспектілерді атап көрсетеді. 90-жылдардың басындағы зерттеулердің басты бағыты ұлттық бірегейліктің айналасында ұлттардың қалыптасуы болды.
Кейінгі жылдары ғалымдар ұлтты – азаматтық немесе этникалық қалыптастыру стратегияларына, сондай-ақ білім беру жүйесі арқылы Интернеттің, жаһанданудың және идеологияның әсеріне назар аударды. Әр түрлі зерттеушілер ұлттық құрылыстың негізгі элементтері ретінде қазақ тілін нығайту және экономикалық даму сияқты түрлі аспектілерді атап өтті.
Алайда, қарастырылған жұмыстарда барлық аспектілер эмпирикалық дәлелдермен қамтамасыз етілмейді және тақырыптың кеңдігі нақты тұжырымдарды тұжырымдауды қиындатады. Кейбір зерттеулер ережелер мен мемлекеттік бағдарламаларға сүйенеді, бұл ұлттық құрылыс процесін бағалауда қиындықтар туғызады.
Қорытындылай келе, 90-шы жылдары посткеңестік елдерде, соның ішінде Қазақстанда Ұлттық құрылысты зерттеудің жаңа кезеңі басталды. Белгілі бір аспектілерді кеңінен зерттеуге қарамастан, ұлттың қалыптасуы, мемлекеттік тілдің рөлі, басқа этностардың тілге деген қызығушылығы, білім беру жүйесінің және киноиндустрияның ұлттық бірегейлікке әсері туралы мәселелер шешілмеген күйінде қалып отыр.
Түйін сөздер: жады, тарихи жады, мәдени жады, жадты зерттеу, есте сақтау жарақаты, ұлт құру, ұлттық болмыс, ұлттық идея, ұлттық код, ұлттық рух, ұлттық/қазақ мәдениеті, ұлттық салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар.
