Адамның өзін-өзі санасының қалыптастырылуындағы ежелгі білімдің әсері

Аннотация

Қоғам бір тарихи дәуірден екіншісіне ауысқан сайын, жеке адамдардың оларды қоршаған кең әлемді қабылдауы да өзгерістерге ұшырайды. Адамзаттың бесігі саналатын ғарыш ғаламмен күрделі және көп қырлы байланыстарды қамтиды. Ежелгі өзара әрекеттесудің дәлелі көптеген археологиялық олжалар мен ежелгі мәдениеттердің әртүрлі қалдықтары арқылы көрінеді. Бұл өзара әрекеттестік жеке адамдардың когнитивтік шеңберін қалыптастыруда шешуші рөл атқарды. Бұл зерттеудің негізгі мақсаты - адамдардың философиялық өзіндік санасының дамуына ежелгі білімнің әсерін анықтау. Жеке адамдардың өміріндегі ежелгі білімнің жоғары бағалануына елеулі ықпал ететін космоцентристік көзқарастың негізгі үлгілері анықталды. Холизм, жаһандық және ноосфераға қатысты қазіргі заманғы көзқарастар бұл білімнің адам өміріндегі мәні мен маңыздылығын түсіндірудің императивін атап көрсетеді. Ежелгі білімнің эволюциясына қатысты іргелі тәсілдер мен мәліметтер мұқият зерттелді. Антикалық және орта ғасырларда әлемнің ғылыми парадигмасы әлем мен адам болмысының космоцентристік және теоцентристік модельдеріне әсер етіп, кристалдана бастады деген тұжырым жасалды. Қазіргі кездегі өзіндік сананың пайда болуы адамның табиғаттан оқшаулануын тудырғанын, жаттану үдерісін қоздырғанын көрсететін қорытынды пікірлер айтылды. Ғарышпен бірлік пен байланыстың жоғалуы адамдардың табиғаттан алшақтап, рационалистік дүниетанымның түпкілікті орнығуына әкелді. Соған қарамастан философиялық пәндердегі барлық әзірлемелер мен зерттеулер ойлауда қолданылатын рационалды немесе иррационалдық критерийлерге қарамастан, әлеуметтік өмір формаларының конфигурациясына ықпал етті. Аристотель немесе Платон сияқты ежелгі ойшылдардың қоғамдық даму туралы идеяларды синтездеуге талпыныстары өзінің әмбебап, барлығын қамтитын сипатымен ерекшеленді. Осыған ұқсас ғылыми талпыныстар бір эшелонда болмаса да, қазіргі кезде де жалғасуда. Қоғам өмірінің және ғарыштың ежелгі концептуализациялары болжау және прагматикалық қолданбалармен қатар, өзіндік сананы, оның ішінде оның философиялық өлшемін байыта отырып, зерттеуге жатады. Демек, бұл сипаттағы зерттеулер қазіргі заманғы адам дүниетанымының негізін түсінуді ұдайы кеңейтуге айтарлықтай үлес қосады.

Түйін сөздер: дүниетаным, дүниетанымның философиялық негіздері, ежелгі байланыстар мен білімдер, өркениет тарихы.