Жаңғыру мен жаһандану: салыстырмалы талдау

Аннотация

Мақалада авторлар жаңғыру мен жаһандану мәселелеріне салыстырмалы талдау жасауға тырысады. Жаңғыру ұғымын кең және тар, немесе арнайы мағынада ажырату ұсынылады. Бірінші мағынада жаңғыру  деп әр түрлі қоғамдар өз тарихында бастан өткеретін өндірістің материалдық-техникалық базасының, саяси құрылымының, қоғамдық қатынастар жүйесінің және т. б. тұрақты эволюция, ұдайы жаңару түсініледі. Жаңғыру ерекше мағынада жаңа дәуірдің басында Батыс Еуропада орын алған және бүгінгі күнге дейін жалғасып келе жатқан қоғамның трансформациясын білдіреді. Мақалада жаһандану мен жаһандану бір нәрсе емес деген көзқарасты қуаттайды. Жаһандану деп салыстырмалы түрде оқшауланған әртүрлі қоғамдық формациялардың бірте-бірте және тұрақты өзара әрекеттесуі және біртұтас дүниежүзілік адамзат тарихына жақындауы түсініледі. Кең мағынада модернизация мен жаһандану – біртұтас әлемдік-тарихи процестің екі жағы ғана. Жаһандану – АҚШ бастаған жетекші капиталистік елдердің жаһандану процесін өз мүдделеріне сай басқару стратегиясы мен тактикасы. Жаңғыру мен жаһандану құбылысын ашу, оларды салыстырмалы талдау үшін мынадай әдістер мен принциптер пайдаланылды: тарихилық принципі, нақтылық принципі, салыстырмалы талдау, мән мен құбылыс категориялары, форма мен мазмұн.

Кілт сөздер: кең мағынадағы жаңғыру, ерекше мағынадағы жаңғыру, жаһандану, жаһандау, дүниежүзілік тарих, ұлттық мемлекет, әлемдік тәртіп, Батыс Еуропа.