СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚТЫҢ АЛДЫН АЛУДЫҢ КЕЙБІР МӘСЕЛЕЛЕРІ

Аннотация

Мақала Қазақстан Республикасындағы әлемдік дамудың қазіргі заманғы өзекті мәселесіне арналған. Қазіргі уақытта сыбайлас жемқорлық тақырыбы қоғамда және саяси аренада, жергілікті және халықаралық деңгейде ең көп талқыланатын тақырыптардың бірі болып табылады, бұл саясаттану мен әлеуметтануды қарастырылып отырған құбылысты зерттеу мәселесінде бірінші орынға қояды. Бұл жүйелі мәселе болып табылып, ол өмірдің әртүрлі аспектілеріне әсерін байыпты зерттеуді және бағалауды қажет етеді. Сыбайлас жемқорлықтың қазіргі заманғы әлеуметтік зерттеулеріне тұтастай талдау жасай отырып, мыналарды атап өтуге болады. Сыбайлас жемқорлық жай-күйінің шынайы көрінісін өлшеудің объективті проблемасы шынайы және объективті статистикалық деректерді алудың қиындығы болып табылатындығына байланысты сыбайлас жемқорлықты қабылдаудағы сұхбаттар мен сауалнамалар осы құбылысты әлеуметтік зерттеудің басты құралы болып табылады. Бұл қағида сыбайлас жемқорлықтың негізгі, ең танымал зерттеулерінде негіз қалаушы болып табылады. Алайда, әлеуметтанулық зерттеулер сыбайлас жемқорлықтың шеңберінен шығып, осы саламен байланысты және маңызды емес басқа мәселелерге назар аударуға мүмкіндік береді. Мысалы, сыбайлас жемқорлықтың өмір деңгейі мен сапасына әсерін бағалау. Сыбайлас жемқорлық болашақта халқымыздың өмір сүру сапасының төмендеуіне әкелуі мүмкін әлеуметтік-экономикалық ауытқулар мен дисфункцияларға сезімтал қоғам жағдайының «жасырын белгісі» деп сипаттауға болады, осылайша жаңа, бейресми қолдау көрсетілетін сыбайлас жемқорлық тәжірибесінің пайда болуына әкеледі.

Онда сыбайлас жемқорлықты әртүрлі әлеуметтік зерттеулерде қолданылатын әдіснаманы зерттеу жүргізіледі, сауалнама тәсілдері, респонденттерге жиі қойылатын сұрақтар талданады. Сыбайлас жемқорлықты болдырмауға арналған әлеуметтік сауалнамалардың объективтілігіне, сондай-ақ халықтың өмір сүру деңгейі мен әл-ауқатын арттыру бойынша шаралар әзірлеу тұрғысынан олардың тиімділігіне бағалау жүргізіледі.

Түйін сөздер: бюрократизм, мемлекет, бизнес, азаматтар, сыбайлас жемқорлықты зерттеу, әкімшілік рәсімдер, әлеуметтік зерттеу, әдістеме, әлеуметтік сауалнама, өмір сүру деңгейін арттыру.