Историко-символическое зна чение названий тур и тюрк
44 37
Ключевые слова:
Тур, тюрк, Туран, Туркестан, Иран.Аннотация
Статья посвящена этимологическому объяснению понятий «тур» и «тюрк». В частности, проделан георафический, лингвистический, исторический анализ персидских, китайских источников, освещаю щих понятие «Туран». Туран раскрывается георгафическим словом «тур», что в средневековье исторически связывало земли Туркестана и Ирана. И в настоящее время часто встречаются населенные пунк ты, схожие с этим понятием. Таким образом, название Тур, Тюркской земли под влиянием персидского языка, конечно же, не осталось вне жизни парсоязычных племен нашего края. Изложены изменения «Ту рана» в «Туркестан». Вместе с тем приведены примеры и проанализи рованы понятия и названия «Тур», «тура», «турба», «турбан», «турбат», «тураб», «тула».Библиографические ссылки
1 Қазақ Совет Энциклопедиясы. – Алматы, 1977. – 168 б.
2 Садық Сапабекұлы.Түркістандағы тарихи зийарат.//Ясауи тағлымы. –Түркістан, 1996. –126 б.
3 Kafesoğlu I. Türk milli kültürü. Boğazıcı yayınları. – Istanbul, 1993 (1981), 46 б.
4 Бартольд В. В. Отчет о поездке в Среднюю Азию. – СПб., 1897. – С. 80, 103; Ibn’ ul- Fakih. Kitab al- Boldan.// BGA,
1885. – V. – С. 224.
5 Darmstetter J. Le Zend – Avesta, III. – Paris, 1883. – С. 161.
6 Togan Z.V. Umumi Türk Tarihine giriş. 3 Baskı. – Istanbul, 1981. – cild I.
7 Et-Taberi, El-Mes’udi, lbn ‘ül- Esir .// Islam Ansikldopedisi. – Istanbul, 1991, «Turan» тарауы.
8 Türk Yurdu, XXYI, 1942.- s. 45- 46 ; Şerefeddin Yezdi.// ZN, II. – s. 347.
178 ҚазҰУ Хабаршысы. Философия сериясы. Мəдениеттану сериясы. Саясаттану сериясы. №2 (51). 2015
Тур және түрік атауларының тарихи-рәміздік мағынасы
9 Eberhard W. Liu Yuan ve Liu Ts’ ung’ un biyografileri. – Ankara, 1942. – С. 335.
10 Тарихи жазбалардың толық аудармасы. III т., 2847, 2852 – бб., Сыхай кітабының 1-томы, 350, 882-бб.; Тарихи жазбалардың
толық аудармасы IV т., – Шаңса қаласы : Гуй жоу халық баспасы, 1994. – 2795-2796 бб.
11 Travaux de Department Orientale de I’ Ermitage, II. – Leningrad, 1940.
12 Pelliot P. L’Origine de Tou-kiue. nom chinois der Turcs // TP. XYI, 1915.
13 Gabain A. V. Hun-Türk münasabetleri. II, TTKZ. – Istanbul, 1943.
14 Eberhard W. Çin Tarihi. – Ankara, 1947. – s. 137.
15 Liu Mau–Tsai. Die chinesichen Nachrichten zur Geshichte der Ost–Türken. – I, Wiesbaden, 1958. – С.40.
16 Mahmud Kaşgarlı. Divanü Lugati‘t–Türk. – Ankara, 1939. – Т. I. – С. 351.
17 Deni J. Une incseription en langue, proto-bulgare decouverte, a Preslab. Revul des Etudes Byzatints. Y. – Bucarest, 1947.
18 Gökalp Z. Türkçülügün Esasları. – Istanbul, 1923.
19 Bartold W. Orta Asia Türk Tarihi hakkında dersler. – Istanbul, 1927.
20 Doerfer G. Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen. – Wiesbaden, II, 1965-1975. – С. 492.
21 Schoott. W. Über die altaische Sprachgruppe. – Berlin, 1849. – С. 12.
22 Franz V. Erdmann. Temudschin der Unerschűtterliche. – Leipzig, 1862. – С. 41, 43.
23 Journal of the Royal Asiatic Society. – London N.S. XIV, 125; Vilg. Thomsen. Samede Afhandlinger. – T. III, 1922. – С. 465.
24 Szazadok.(Johrhunderte ( Yuzyıllar ) // Macar dergisi ). 1895. – С. 899.
25 Köprülüzade Mehmed Fuad .Türkiye Tarihi I.- s. 25; H. Vambery. Die primiti ve Cultur des türko-tatarischen Volkes. –
Leipzig, 1879. – С. 51.
26 Бичурин Н.Я. Собр. сведений ... – ч.1. – С. 222-223.
27 Әбілғазы. Tүpiк шeжipeci. – Алматы : ‘’Ана тiлі”.- 1992.- 16-17- б.
28 Қашқари М. Түбі бір түрік тілі («Диуани луғат ат-турк»). –Алматы: Ана тілі, 1993.
29 Nеmеth J. Kavım adı olarak “Türk”. // Türk Dünyası araştırmaları.1995. Nisan 95.- s. 55.
30 Radloff W. Alttürkische Inschriften der Mongolei. – Petersburg, 1897, II, Folge, 1899.
31 Eşrof Bengi Özbilen. Kavım adı olarak türk. – Türk Dünyası araştırmaları. Nisan, 1995, № 95.
32 Körösi Csoma Archiv, II /4, 31 Aralık 1927.- s: 275. Қараңыз: Togan Z.V. Umumi Türk Tarihine giriş. 3 Baskı.- Istanbul,
1981.cild I. – С. 36.
33 F.W. K. Müller. Uigurica. II, APAW, 1911, 10-97-б.; R. R. Arat. Eski Türk Şiiri. – Ankara, 1965; Körösi Csoma Archiv, T.I.,
Aralık, 1927.
34 Nemeth Gy (J). Der volksname «Türk». KCsA, II, 4, 1927; Pelliot P. L’ Origine de Tou-kiue, nom chinois des Turcs. TP.
ХVI. 1915 ; Gabain A. Gök–Türklerin tarihine bir bakış. // DTCF. Dergisi. .- 1944. – II. S. 5.
35 Фирдавсий А. Шахнама.-Техрон : Қатре баспасы, 1999.
36 Haussing H.V. Theophylaktos Excurs über die Skytischen Völker. – Byzantion.-XIII.- 1954.- C. 310 ; Eberhard W. Çin
Tarihi. – Ankara. – 1947. – s.137.
37 Kafesoğlu I. Tarihte Türk adi. – Ankara, 1966.- s. 306-319; Kurat A. N. Gok- Turk Kaganlıgı. DTCF Dergisi. Х, 1952. – s.
2-6 ; Turan O. Selcuklular Tarihi ve Turk-Islam medenieti. – Ankara, 1965. – s. 258.
38 Doç. Dr. Harun Güngör. Altay kavimlerinde Gök Tanrı. // Türk Dünyası. Tarih dergisi. Aralık, 1993.- s. 84.
2 Садық Сапабекұлы.Түркістандағы тарихи зийарат.//Ясауи тағлымы. –Түркістан, 1996. –126 б.
3 Kafesoğlu I. Türk milli kültürü. Boğazıcı yayınları. – Istanbul, 1993 (1981), 46 б.
4 Бартольд В. В. Отчет о поездке в Среднюю Азию. – СПб., 1897. – С. 80, 103; Ibn’ ul- Fakih. Kitab al- Boldan.// BGA,
1885. – V. – С. 224.
5 Darmstetter J. Le Zend – Avesta, III. – Paris, 1883. – С. 161.
6 Togan Z.V. Umumi Türk Tarihine giriş. 3 Baskı. – Istanbul, 1981. – cild I.
7 Et-Taberi, El-Mes’udi, lbn ‘ül- Esir .// Islam Ansikldopedisi. – Istanbul, 1991, «Turan» тарауы.
8 Türk Yurdu, XXYI, 1942.- s. 45- 46 ; Şerefeddin Yezdi.// ZN, II. – s. 347.
178 ҚазҰУ Хабаршысы. Философия сериясы. Мəдениеттану сериясы. Саясаттану сериясы. №2 (51). 2015
Тур және түрік атауларының тарихи-рәміздік мағынасы
9 Eberhard W. Liu Yuan ve Liu Ts’ ung’ un biyografileri. – Ankara, 1942. – С. 335.
10 Тарихи жазбалардың толық аудармасы. III т., 2847, 2852 – бб., Сыхай кітабының 1-томы, 350, 882-бб.; Тарихи жазбалардың
толық аудармасы IV т., – Шаңса қаласы : Гуй жоу халық баспасы, 1994. – 2795-2796 бб.
11 Travaux de Department Orientale de I’ Ermitage, II. – Leningrad, 1940.
12 Pelliot P. L’Origine de Tou-kiue. nom chinois der Turcs // TP. XYI, 1915.
13 Gabain A. V. Hun-Türk münasabetleri. II, TTKZ. – Istanbul, 1943.
14 Eberhard W. Çin Tarihi. – Ankara, 1947. – s. 137.
15 Liu Mau–Tsai. Die chinesichen Nachrichten zur Geshichte der Ost–Türken. – I, Wiesbaden, 1958. – С.40.
16 Mahmud Kaşgarlı. Divanü Lugati‘t–Türk. – Ankara, 1939. – Т. I. – С. 351.
17 Deni J. Une incseription en langue, proto-bulgare decouverte, a Preslab. Revul des Etudes Byzatints. Y. – Bucarest, 1947.
18 Gökalp Z. Türkçülügün Esasları. – Istanbul, 1923.
19 Bartold W. Orta Asia Türk Tarihi hakkında dersler. – Istanbul, 1927.
20 Doerfer G. Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen. – Wiesbaden, II, 1965-1975. – С. 492.
21 Schoott. W. Über die altaische Sprachgruppe. – Berlin, 1849. – С. 12.
22 Franz V. Erdmann. Temudschin der Unerschűtterliche. – Leipzig, 1862. – С. 41, 43.
23 Journal of the Royal Asiatic Society. – London N.S. XIV, 125; Vilg. Thomsen. Samede Afhandlinger. – T. III, 1922. – С. 465.
24 Szazadok.(Johrhunderte ( Yuzyıllar ) // Macar dergisi ). 1895. – С. 899.
25 Köprülüzade Mehmed Fuad .Türkiye Tarihi I.- s. 25; H. Vambery. Die primiti ve Cultur des türko-tatarischen Volkes. –
Leipzig, 1879. – С. 51.
26 Бичурин Н.Я. Собр. сведений ... – ч.1. – С. 222-223.
27 Әбілғазы. Tүpiк шeжipeci. – Алматы : ‘’Ана тiлі”.- 1992.- 16-17- б.
28 Қашқари М. Түбі бір түрік тілі («Диуани луғат ат-турк»). –Алматы: Ана тілі, 1993.
29 Nеmеth J. Kavım adı olarak “Türk”. // Türk Dünyası araştırmaları.1995. Nisan 95.- s. 55.
30 Radloff W. Alttürkische Inschriften der Mongolei. – Petersburg, 1897, II, Folge, 1899.
31 Eşrof Bengi Özbilen. Kavım adı olarak türk. – Türk Dünyası araştırmaları. Nisan, 1995, № 95.
32 Körösi Csoma Archiv, II /4, 31 Aralık 1927.- s: 275. Қараңыз: Togan Z.V. Umumi Türk Tarihine giriş. 3 Baskı.- Istanbul,
1981.cild I. – С. 36.
33 F.W. K. Müller. Uigurica. II, APAW, 1911, 10-97-б.; R. R. Arat. Eski Türk Şiiri. – Ankara, 1965; Körösi Csoma Archiv, T.I.,
Aralık, 1927.
34 Nemeth Gy (J). Der volksname «Türk». KCsA, II, 4, 1927; Pelliot P. L’ Origine de Tou-kiue, nom chinois des Turcs. TP.
ХVI. 1915 ; Gabain A. Gök–Türklerin tarihine bir bakış. // DTCF. Dergisi. .- 1944. – II. S. 5.
35 Фирдавсий А. Шахнама.-Техрон : Қатре баспасы, 1999.
36 Haussing H.V. Theophylaktos Excurs über die Skytischen Völker. – Byzantion.-XIII.- 1954.- C. 310 ; Eberhard W. Çin
Tarihi. – Ankara. – 1947. – s.137.
37 Kafesoğlu I. Tarihte Türk adi. – Ankara, 1966.- s. 306-319; Kurat A. N. Gok- Turk Kaganlıgı. DTCF Dergisi. Х, 1952. – s.
2-6 ; Turan O. Selcuklular Tarihi ve Turk-Islam medenieti. – Ankara, 1965. – s. 258.
38 Doç. Dr. Harun Güngör. Altay kavimlerinde Gök Tanrı. // Türk Dünyası. Tarih dergisi. Aralık, 1993.- s. 84.
Загрузки
Как цитировать
Балтабаева, А., Малдыбек, А., Абушарип, С., & Ахметова, Г. (2016). Историко-символическое зна чение названий тур и тюрк. Вестник КазНУ. Серия философии, культурологии и политологии, 51(2). извлечено от https://bulletin-philospolit.kaznu.kz/index.php/1-pol/article/view/98
Выпуск
Раздел
КУЛЬТУРОЛОГИЯ
