Материя мен сананың арақатынасы мәселесі Қазіргі ақпарат теориясы тұрғысынан

Авторлар

  • О.А. Габриелян В.И. Вернадский атындағы Қырым федералдық университеті, Қырым Республикасы, Симферополь қ. https://orcid.org/0000-0003-1205-1377
  • Е.С. Витулёва әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Қазақстан, Алматы https://orcid.org/0000-0002-6075-4870
  • И.Э. Сулейменов әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Қазақстан, Алматы https://orcid.org/0000-0002-7274-029X

DOI:

https://doi.org/10.26577/jpcp.2024.v88-i2-01
        148 115

Аннотация

Мақалада авторлар материя мен сананың арақатынасы мәселесін біршама басқа қырынан қарастыруды ұсынады. Белгілі. осы уақытқа дейін нейрондық желілер мен жасанды интеллектті зерттеу саласында алынған нәтижелер "сана"ұғымының мазмұнын қайта қарауға мәжбүр етеді.

Ақпаратты өңдеудің заманауи жүйелерінің, соның ішінде ең жоғары дамыған жүйелердің пайда болуы, негізінен, материяға тән кейбір іргелі қасиеттерді білдіреді. Бұл тұжырым кез-келген табиғаттың күрделі жүйесі нейрондық желіге немесе оның аналогына айналған жағдайда болатындығын дәлелдейтін эксперименттік мәліметтерге негізделген.  Бұл тұрғыда "сана" физика-химиялық деңгейден ғалам деңгейіне дейінгі ғаламға енетін ақпаратты қабылдау және өңдеу жүйелерінің күрделі иерархиясының бір деңгейіне ғана жауап береді.

Әлемдік рух туралы бұрыннан бар белгілі теорияларға сәйкес, әлемді белгілі бір ақпаратты қабылдау және өңдеу жүйесін құрайтын нейрондық желі ретінде қарастыру арқылы әлемдік рух деп аталатынды (Гегель бойынша) түсіндіруге болады деген болжам жасалды.

Түйін сөздер: материя, сана, нейрондық желі, ақпарат теориясы, категориялық аппарат, диалектика, Анықталмайтын ұғымдар.

Авторлардың биографисы

О.А. Габриелян, В.И. Вернадский атындағы Қырым федералдық университеті, Қырым Республикасы, Симферополь қ.

Габриэлян Олег – философия ғылымдарының докторы, философия кафедрасының меңгерушісі, профессор, В.И. Вернадский Қырым федералды Университет (Симферополь, Қырым Республикасы, e-mail: gabroleg@mail.ru);

Е.С. Витулёва, әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Қазақстан, Алматы

Витулёва Елизавета (корреспондент-автор) – Сәтбаев атындағы әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің аға ғылыми қызметкері (Алматы, Қазақстан, e-mail: lizavita@list.ru);

И.Э. Сулейменов, әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Қазақстан, Алматы

Сүлейменов Ибрагим – химия ғылымдарының докторы, физика-математика ғылымдарының кандидаты, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ профессоры
(Алматы, Қазақстан, e-mail: esenych@yandex.kz)

Жүктелулер

Как цитировать

Габриелян, О. ., Витулёва, Е., & Сулейменов, И. (2024). Материя мен сананың арақатынасы мәселесі Қазіргі ақпарат теориясы тұрғысынан. ҚазҰУ хабаршысы. Философия, саясаттану және Мәдениеттану, 88(2), 4–13. https://doi.org/10.26577/jpcp.2024.v88-i2-01

Шығарылым

Том 88 № 2 (2024): Серия философии, культурологии и политологии

Бөлім

ФИЛОСОФИЯ